Gilgamesj, de legendarische koning van Uruk die onsterfelijk wilde worden

Halverwege de 4000e eeuw ontdekten archeologen in de oude stad Nineve (het huidige Noord-Irak) een reeks kleitegels, waarvan sommige meer dan XNUMX jaar oud zijn. Op deze kleitabletten werd een verhaal ontdekt dat teruggaat tot het oude Mesopotamië.

In wat misschien wel het oudst bekende geschreven verslag uit de geschiedenis van de mensheid is – het Gilgamesj-epos – begint Gilgamesj, koning van de oude stad Uruk, aan een avontuur om het geheim van het eeuwige leven te ontdekken. Nadat hij vele beesten heeft gedood en over de aarde heeft rondgezworven van het ene avontuur naar het andere, komt Gilgamesj tot een conclusie en accepteert hij zijn beperkingen als sterveling. Hij keert als een veranderd man terug naar Uruk, omdat hij de zin van het leven echt begrijpt. Vanaf dat moment regeerde hij welwillender, eerlijker en rechtvaardiger.

De semi-goddelijke geboorte van koning Gilgamesj

Gilgamesj wordt voorgesteld als een buitengewone man met bovenmenselijke vermogens. Hij begon zijn regering echter op een zeer verschrikkelijke manier en gedroeg zich bijna als een tiran voor zijn volk, de Sumerische stad Uruk. Er werd gezegd dat hij semi-goddelijke vermogens had omdat hij tweederde god/onsterfelijk en een derde mens was. In het verhaal is zijn vader Lugalbanda, een priester-koning in de stad Uruk. Zijn moeder daarentegen was Ninsun, een oude Mesopotamische godin die ook bekend stond als de Heilige Moeder of de Grote Godin-Koningin.

In het verhaal betekent de goddelijke geboorte van Gilgamesj dat hij dingen kan doen die de mogelijkheden van de sterkste of wijste man in de stad te boven gaan. Dit betekende ook dat hij heel lang leefde, aangezien zijn regering volgens schriftelijke verslagen ongeveer 126 jaar duurde.

Het kleine sterfelijke bloed, hoe gering ook, dat door zijn aderen stroomde, betekende dat hij op een dag zou sterven. Volgens de mythe maakte deze gedachte hem doodsbang.

De tiran Gilgamesj

Het Gilgamesj-epos begint met het beschrijven van koning Gilgamesj van Uruk als allesbehalve een tirannieke heerser die naar de poort gaat en elke bruiloft in de stad Uruk verplettert. Om het nog erger te maken, vaardigde de koning een decreet uit waarin hij elke bruid in het land beval met hem naar bed te gaan voordat ze met haar man naar bed ging. Trots, arrogant en verheerlijkend zijn goddelijke natuur kent Gilgamesj geen gelijke in het land. Gefrustreerd door het despotisme van het land wendden de mensen van Uruk zich tot de goden, die een rivaal stuurden genaamd Enkidu.

Gilgamesj maakt ruzie met Enkidoe

Volgens het epos werd Enkidoe geschapen door de godin Aruru om een ​​einde te maken aan de tirannie van Gilgamesj. Enkidoe was een machtig en onbeschaafd wezen dat in een gebied buiten de muren van de stad Uruk woonde. Zijn appartement was gevuld met chaos en boze geesten.

Nadat Enkidoe is verleid door een van de priesteressen van de godin Ishtar, raakt hij beschaafd en besluit hij naar de stad Uruk te reizen om met Gilgamesj te duelleren. Vanwege hun vergelijkbare capaciteiten en kracht eindigt de wedstrijd in een patstelling. In sommige verslagen komt Gilgamesj als overwinnaar tevoorschijn.

Gilgamesj en Enkidoe vermoorden Humbaba

Na het gevecht ontwikkelen Enkidoe en Gilgamesj een sterk respect voor elkaars vaardigheden en capaciteiten. Ze worden goede vrienden en gaan op pad om het wezen met duizend gezichten genaamd Humbaba, dat de wacht houdt in het Cederwoud, neer te halen.

De twee mannen volgden het wezen totdat ze het uiteindelijk in een hinderlaag lokten. Ondanks Humbaba's roep om het sparen van zijn leven, vermoorden Gilgamesj en Enkidoe Humbaba, die hen vervloekt terwijl hij op de grond ligt en naar adem snakt.

Gilgamesj versus de hemelstier

De heldendaden en capaciteiten van Gilgamesj zorgden ervoor dat de godin Ishtar hals over kop verliefd op hem werd. Gilgamesj wees haar echter af, omdat bekend was dat Ishtar haar voormalige minnaars snel afwees en verslond. Geërgerd door de afwijzing van Gilgamesj, laat Inanna de Hemelstier los op de stad Uruk. Het woeste beest, dat toevallig de schoonzoon van Inanna is, laat een spoor van vernietiging en dood op zijn pad achter. Gilgamesj en Enkidoe staan ​​weer op om te vechten en de stad te verdedigen door de Hemelstier te doden.

De dood van Enkidoe

Beledigd door wat zij beschouwen als sterfelijke trots, doden de goden Enkidu vanwege zijn aandeel in de dood van de Hemelstier. Enkidu valt dan in het House of Dust, een Mesopotamische term die wordt gebruikt om de onderwereld te beschrijven. De geesten van de doden in het House of Dust worden gedwongen te knielen en het vuil van de aarde te eten en steen te drinken.

Enkidoe's dood zorgt er niet alleen voor dat Gilgamesj depressief wordt, maar dwingt hem ook na te denken over de beperkingen van de dood en het doel en de zin van het leven in twijfel te trekken.

Nadat de goden zijn beste vriend Enkidoe hebben vermoord, begint Gilgamesj aan een avontuur om het geheim van het onsterfelijke leven te ontdekken. Hij hoopt de opgedane kennis te gebruiken om niet alleen zijn onsterfelijkheid te behouden, maar ook om Enkidoe uit de dood terug te brengen.

Na de dood van zijn dierbare vriend Enkidoe zet Gilgamesj zijn trots opzij en probeert hij de zin van het leven te ontdekken, die volgens hem zal worden bereikt wanneer hij het geheim van onsterfelijkheid ontdekt.

Gilgamesj's tastbare angst voor de dood en een zinloos leven

De dood van zijn vriend Enkidu brengt Gilgamesj ertoe de uitgestrekte woestijn in te trekken op zoek naar onsterfelijkheid. Hij hoopt zijn ontdekkingen te gebruiken om zichzelf niet alleen onsterfelijk te maken, maar ook om Enkidu weer tot leven te brengen.

Op zijn reis om het geheim van onsterfelijkheid te ontdekken, wordt hij geconfronteerd met verschillende uitdagingen, waaronder het passeren van een ras van wezens dat bekend staat als de Scorpion People. Zijn zoektocht brengt hem onder de machtige bergen. De mythe zegt dat hij de rijzende zon voorbijstreefde totdat hij de plaats bereikte waar de wereld eindigde. Daar ontmoette hij een barmeisje, de godin Shiduri, die Gilgamesj waarschuwde voor de ernstige gevolgen van zijn zoektocht. Shiduri vertelde Gilgamesj dat de dood voor alle stervelingen is gekomen en dat hij er liever naar moest streven een waardevol en vreugdevol leven te leiden.

Gilgamesj verwerpt de beweringen van Shiduri en staat erop dat de godin hem helpt bij zijn zoektocht. Uiteindelijk gaf Shiduri toe aan de eisen van Gilgamesj en gaf de Uruk-koning verdere instructies. Ze beval hem langs de Wateren des Doods te passeren, waar de onsterfelijke man Utanapishti (Utnapishtim) leefde. Urshanabi is de veerboot die Gilgamesj over de Wateren des Doods brengt om Utnapishtim te ontmoeten.

Gilgamesj en Uttanapishti

Utnapishtim vertelt Gilgamesj het verhaal van de grote zondvloed - hoe de goden elkaar ontmoetten en besloten mensen van de aardbodem te vegen. Ea, de god van de wijsheid, waarschuwt Utnapishtim echter voor de genocidale plannen van de goden. Ea zegt tegen Utnapishtim dat hij een gigantische boot moet bouwen waarin zijn gezin en twee van alle levende wezens zichzelf kunnen redden. Na de grote overstroming hebben de goden spijt van hun daden en komen ze overeen de wereld nooit meer te vernietigen. Voor zijn heldenmoed werd Utnapishtim beloond met het eeuwige leven.

Vergelijkbaar met de waarschuwingen van de godin Shiduri, vraagt ​​Utnapishti Gilgamesj om zijn sterfelijkheid te accepteren. Hij vertelt de koning van Uruk dat de dood voor iedereen komt. Gilgamesj is niet te stoppen en valt Uttanapishti lastig totdat deze toegeeft. Utanapishti vertelde Gilgamesj dat de goden hem onsterfelijkheid zouden schenken als hij zes dagen en zeven nachten kon slapen. Gilgamesj' zoektocht om de slaap te onderdrukken mislukte omdat hij onmiddellijk in slaap viel.

Gilgamesj wendde zich vervolgens tot Uttanapishti, die hem vertelde dat het geheim van onsterfelijkheid lag in een magische plant die bloeide op de bodem van een diepe oceaan. Gilgamesj kon in de oceaan duiken door stenen aan zijn voeten te bevestigen.

Hoewel Gilgamesj erin slaagt de geheime verjongingsplant veilig te stellen, raakt hij deze kwijt op weg naar huis in Uruk. Terwijl hij aan het baden is, besluipt een slang hem, die zich vervolgens om de plant wikkelt. Zo moet Gilgamesj, teleurgesteld en overweldigd, met lege handen naar Uruk terugkeren.

Les geleerd

Nadat hij de machtige poorten van zijn stad heeft bereikt, komt Gilgamesj, de machtige krijger die talloze monsters heeft gedood, in het reine met de menselijke beperkingen en het feit dat de dood iedereen treft. Hij begon aan een levensveranderende reis van zowel succes als mislukking, waarbij hij uiteindelijk zijn gewaardeerde schat, het geheim van onsterfelijkheid, verloor en uiteindelijk in het reine kwam met zijn sterfelijke leven. De koning van Uruk begon zijn macht en wijsheid te gebruiken om niet alleen zijn eigen leven te verbeteren, maar ook dat van zijn volk.

Zijn reis en beproevingen kunnen worden gezien als symbolisch voor de aangeboren menselijke conditie en de universele menselijke drang om te groeien uit fouten en onze beperkingen te accepteren. Het benadrukt ook de eeuwenoude strijd van de mensheid om de zin van het leven te vinden en hoe dit alles de manier beïnvloedt waarop we de dood ervaren.

Gilgamesj wilde zijn levenservaringen graag delen met toekomstige generaties en beschavingen en legde zijn verhaal vast op een tablet, die hij later onder de muren van zijn stad begroef.

Shin-Leki-Unini, mogelijke auteur van de Akkadische versie

Shin-Leqi-Unninni wordt erkend als de oude Babylonische schrijver die de versie van het Gilgamesj-epos overbracht, ontdekt door Layard en zijn team in 1849 in Irak.

De plaat, die in het midden van de 19e eeuw werd gevonden^ти eeuw door Layard in Irak wordt geschat op ongeveer 2000-2300 jaar. Het werd in spijkerschrift geschreven door een Babylonische schrijver genaamd Shin-Leki-Unini. Oorspronkelijk werd gedacht dat Sheen de eerste bekende schrijver in de geschiedenis was totdat archeologen de geschriften ontdekten van een oude Akkadische priesteres genaamd Enheduana (ca. 2284-ca. 2245 v.Chr.), Dochter van de beroemde Akkadische koning Sargon van Akkad.

Gegeven het feit dat het Gilgamesj-epos mondeling werd doorgegeven tussen de culturen van het oude Mesopotamië, is het niet verrassend dat verschillende goden uit de Sumerische en Akkadische pantheons in verschillende versies verschijnen. Dit is een klassiek geval van twee religieuze tradities die zich in de loop van de tijd hebben verenigd. In Shin's versie is het duidelijk dat hij, hoewel Akkadisch, geïnspireerd werd door een aantal Sumerische bronnen.

De betekenis van Gilgamesj, de semi-mythische heldenkoning van Uruk

In een oud Sumerisch verhaal over de godin Inanna en de Hulupu-boom wordt koning Gilgamesj beschreven als de broer van de godin. In dit verhaal helpt Gilgamesj Inanna om een ​​door demonen geteisterde boom te vellen die veel verwoesting in het koninkrijk heeft veroorzaakt. Naast het hebben van een vervelende vrouwelijke demon (lilitu) in het midden werd de boom ook aangevallen door slangen en andere kwaadaardige knaagdieren. Gilgamesj doodt de demon en jaagt vervolgens de slangen weg. Nadat hij de takken van de boom voor zichzelf heeft gehouden, presenteert hij de stam van de boom aan Inanna, die deze gebruikt om meubels voor haar huis te maken.

In andere verslagen wordt hij beschouwd als een zeer belangrijke rechter in het hiernamaals, die bepaalt of de doden de eeuwigheid in zalige of martelende omstandigheden zullen doorbrengen. In deze hoedanigheid kan een parallel worden getrokken met oude Griekse mythische helden en koningen als Rhadamantus, Aecus en Minos – drie mannen die rechters waren in de onderwereld.

Hoewel het verhaal van Gilgamesj meer dan 4000 jaar oud is, zijn de thema’s groei en zelfontwikkeling van grote historische waarde geweest. De held in het verhaal beïnvloedde latere oude Griekse helden zoals Hercules, Perseus en Odysseus. Zonder het Gilgamesj-epos zouden de heldendichten van Homerus en andere verhalen uit de oudheid hoogstwaarschijnlijk niet bestaan. Tot op de dag van vandaag weerklinkt het verhaal in de werken van dichters, filosofen en schrijvers over de hele wereld.

Ontdekking van kleitegels met spijkerschrift

Het kleitablet, waarop het mythische verhaal van Gilgamesj staat, werd gevonden in de ruïnes van de bibliotheek van de Assyrische koning Assurbanipal uit de 1849e eeuw voor Christus. De bibliotheek wordt beschouwd als een van de oudste bibliotheken uit de menselijke geschiedenis. De ontdekking werd in XNUMX gedaan door de Engelse historicus, archeoloog en spijkerschriftkunstenaar Austin Henry Layard in de oude stad Nineve in Noord-Irak. Layard en zijn team van archeologen doen onderzoek in het gebied om bewijsmateriaal te vinden dat bewijst dat de verhalen in de Bijbel waar zijn.

Meer feiten over het Gilgamesj-epos

• De plaat, die in het midden van de 19e eeuw werd gevonden^ти eeuw door Layard in Irak wordt geschat op ongeveer 2000-2300 jaar. Met deze duizelingwekkende leeftijd staat het Gilgamesj-epos op de tweede plaats op de lijst van de oudst bekende religieuze teksten in de wereldgeschiedenis. De eerste plaats wordt ingenomen door de teksten van de piramides in het oude Egypte.
• De Sumerische naam van Gilgamesj is Bilgamesj.
• In 2003 beweerde een groep archeologen onder leiding van Duitsers het graf van koning Gilgamesj te hebben ontdekt.
• In een van de mythische verhalen werd Gilgamesj begraven op de bodem van de rivier de Eufraat. Men geloofde dat de wateren zich scheidden, waardoor zijn onderdanen hem op de bodem van de rivier konden begraven.
• In zekere zin bezweek Gilgamesj niet aan de dood, aangezien zijn verhaal tijdloos is gebleven sinds het voor het eerst werd verteld in 2000 voor Christus, en misschien nog langer. Zijn verhaal maakt hem tot de eerste beroemde epische held in de wereldgeschiedenis.
• Alleen al het feit dat het verhaal van Gilgamesj al die millennia relevant is gebleven, betekent dat de mythische held Gilgamesj een zekere mate van onsterfelijkheid heeft bereikt.
• In de Akkadisch/Babylonische versie van het verhaal is het, in plaats van de godin Inanna, de godin Ishtar die de Hemelstier naar de stad Uruk stuurt.

Hoe oud is het Gilgamesj-epos?

Hoe oud is het Gilgamesj-epos? Het verhaal van Gilgamesj is ruim 1500 jaar ouder dan de gedichten van de oude Griekse dichter Homerus.

Archeologen geloven dat het verhaal hoogstwaarschijnlijk mondeling van generatie op generatie werd doorgegeven totdat het uiteindelijk werd opgeschreven rond 2150 voor Christus. Het is ook mogelijk dat het verhaal zelfs dateert van vóór de Sumerische beschaving. Het is dus ongetwijfeld de oudst bekende geschreven geschiedenis in de menselijke geschiedenis.

Was Gilgamesj een echte koning van Uruk?

Het verhaal van Gilgamesj vindt tot op de dag van vandaag weerklank in de literatuur, zelfs enkele duizenden jaren nadat het voor het eerst werd opgetekend. Maar was Gilgamesj een echte koning van Uruk? Het antwoord op deze vraag blijft onbekend.

Het verhaal van Gilgamesj zou ongeveer 800 tot 1000 jaar na de dood van de historische koning op schrift zijn gesteld.

Er zijn verschillende verhalen die misschien gebaseerd zijn op deze historische koning Gilgamesj. Er wordt gezegd dat de koning zo machtig en geliefd was bij zijn volk dat hij in veel verhalen bijna als een god wordt afgebeeld. Archeologen en wetenschappers geloven dat deze verhalen enkele eeuwen na de dood van de koning aan populariteit wonnen, die in veel gevallen werd beschouwd als een held van goddelijke geboorte en de broer van veel Mesopotamische goden en godinnen.

In één verslag wordt de echte koning Gilgamesj gecrediteerd voor het bouwen van de grote muren van Uruk (gelegen in het huidige Warqa, Irak). Een aantal vroege Mesopotamische koningen, zoals koning Enmebaragesi van Kish, probeerden hun reputatie te versterken door bij vele gelegenheden zijn naam aan te roepen. Sommige van deze koningen proberen zelfs hun afstamming terug te voeren tot Gilgamesj. Heersers zoals Shulgi van Ur (ca. 2029 – ca. 1982 v.Chr.), misschien wel de grootste koning van de Ur III-periode (2047 – 1750 v.Chr.), Worden beschreven als de zoon van Lugalbanda en de godin Ninsun. Dit zou betekenen dat Shulgi zich voordeed als de broer van Gilgamesj.

Bibliografie

• Zwart, J. et al. al. De literatuur van het oude Sumerië. Oxford Universitaire Pers, 2006.
• Dalley, S. Mythen uit de schepping van Mesopotamië, de zondvloed, Gilgamesj, enz. Oxford University Press., 2000.
• Hoe Gilgamesj te lezen Beschikbaar vanaf 20 oktober 2021.
• Gilgamesj Beschikbaar op 25 oktober 2021.
• Het Gilgamesj-epos Betreden op 24 oktober. 2021
• Jacobsen, T. Schatten van de duisternis. Yale Universiteitspers, 1978.
• Kramer, SN Sumerische mythologie. Universiteit van Pennsylvania Press, 1998.
• Sandars, NK Het epos van Gilgamesj. Pinguïnklassiekers, 1960
• Wolkstein, D. & Kramer, SN Inanna, koningin van hemel en aarde. Harper vaste plant, 1983.