Sekhmet: Egyptische strijdgodin van vernietiging en genezing

Met scheldwoorden als 'She Whom Evil Trembles' werd de Egyptische krijgsgodin Sekhmet vooral gevreesd vanwege haar bloeddorst. Tegelijkertijd geloofden de oude Egyptenaren dat het talrijke genezende krachten had. Veel Egyptische farao's baden haar zelfs om bescherming, zowel in dit leven als in het hiernamaals. Als dochter van de zonnegod Ra maakte Sekhmet, ‘Meesteres van het Leven’, deel uit van de verzameling zonnegoden die het Oog van Ra belichaamden.

Geboortegeschiedenis

De naam Sekhmet is afgeleid van het woord sḫm, wat zich vertaalt als 'kracht of macht'. De Egyptenaren geloofden dat zij een van de latere dochters was van Ra, de god van de schepper van de zon. In de mythe werd Sekhmet geboren nadat Ra in de aarde staarde.

Sekhmet, gewoonlijk de wrede en agressieve manifestatie van het Oog van Ra genoemd, had een zus genaamd Hathor. In tegenstelling tot Sekhmet was Hathor een zachtaardiger en vrediger godin.

Voor sommige oude Egyptenaren werd Sekhmet gezien als de vrouw van Ptah, de oude Egyptische god van ambachtslieden en architecten. In veel mythen Er wordt ook gezegd dat ze de moeder is van Nefertum – de prachtige lotusbloem die aan het begin van de schepping uit de oerwateren oprijst.

Bevoegdheden van Sekhmet

Ze was een uiterst belangrijke zonnegod in het oude Egypte. In veel gevallen werd Sekhmet beschouwd als een goddelijke manifestatie van Ra's macht. Ze was ook Ra's wraakinstrument. Ze bezat een oorlogszuchtige geest die de Egyptenaren angst inboezemde.

De oude Egyptenaren geloofden dat zij heerste over plagen en natuurrampen. Om deze reden werd ze de "drager van zweren" genoemd (d.w.z. Meesteres van besmetting). Toen de Egyptenaren zich tegen haar of Ra verzetten, veroorzaakte Sekhmet grote verwoesting en lijden onder het volk.

Mythen blijven zeggen dat telkens wanneer ze uitademde, er vuur uitkwam. Haar adem was als de hete wind die uit de woestijn waaide.

Ongeacht haar destructieve kanten en kenmerken werd Sekhmet vereerd vanwege haar genezende en beschermende vermogens. Men geloofde dat ze een tegengif bezat tegen elke ziekte en plaag. Velen geloofden dat zij de macht had om elk probleem op te lossen dat de mensheid overkwam.

Sekhmet en Hathor

Men geloofde dat Hathor Sekhmet werd toen Ra Hathor naar de aarde stuurde. Hathor was Ra's andere dochter. In tegenstelling tot Sekhmet was Hathor rustiger en werd hij door de Egyptenaren vaak in een goed daglicht gezien. Toen echter het vuile werk moest worden gedaan (dwz wraak) of de orde en gerechtigheid in het land moesten worden hersteld, was Ra's instrument niemand minder dan Sekhmet. Om deze reden ontving ze de titels "Beschermer van Maat" en "Zij die het kwaad veracht".

Hoe Sekhmet het menselijk ras bijna vernietigde

In één geval wordt aangenomen dat Ra van streek is door de onbeschaamdheid van de mensheid en haar overtredingen van de principes van Maat. De zonnegod ontketende Sekhmet (De vernietiger van de rebellie) op aarde om de mensheid een pijnlijke les te leren. De mythe gaat verder met te zeggen dat Sekhmet alle samenzweerders van Ra doodde, waardoor het land Egypte in een plas bloed achterbleef.

Haar dorst naar bloed was zo onverzadigbaar dat Ra vreesde dat ze elke levende ziel in Egypte zou doden. Ra kwam met een plan om de slachting van Sekhmet te stoppen. Hij vroeg de Egyptenaren om de Nijl rood te verven (hoogstwaarschijnlijk van granaatappel). Vervolgens vroeg hij hen een grote hoeveelheid bier in de rivier te gieten. Zo leek de rivier op bloed. Toen Sekhmet zag wat volgens haar bloed was, sprong hij regelrecht de rivier in en at het gretig op. Ze werd later dronken en keerde peinzend terug naar Ra's verblijfplaats.

Sekhmet en Bastet

Sekhmet werd beschouwd als een lid van de beroemde Egyptische zonnegoden die het Oog van Ra vertegenwoordigden. De groep omvatte goden zoals Hathor, Mut, Horus, Hathor, Wadget en Bastet.

In haar zachtere en kalmere persoonlijkheid werd Sekhmet gezien als de godin Bastet, de godin van bescherming en katten. Sekhmet was de kattengodin van Opper-Egypte, vaak afgebeeld in rood. Bastet was echter de in het groen geklede godin die voornamelijk in Beneden-Egypte werd aanbeden.

Aanbidding van Sekhmet

De oude Egyptenaren hadden een jaarlijks festival dat het einde markeerde van Sekhmets slachting en vernietiging van de aarde. Meestal werd het festival aan het begin van het jaar gehouden. Tijdens het festival dronken de oude Egyptenaren opzettelijk grote hoeveelheden wijn en bier om dronken te worden.

Daarna maakten ze feest en dansten de hele nacht door. Behalve dat het een dankfeest was, gebruikten de Egyptenaren het ook om Sekhmets goddelijke zegeningen te vragen en haar te beschermen tegen plagen en boze geesten.

Op dit moment verandert de kleur van de Nijl in rood. Dit was vooral te wijten aan al het slib dat zich stroomopwaarts in deze tijd van het jaar vormde.

Het belangrijkste cultuscentrum van Sekhmet bevond zich in Memphis. En ze werd vaak samen met haar man Ptah en haar zoon Nefertum aanbeden. Deze drie werden geacht te zijn Memphis.

Symbolen en scheldwoorden

In de oude kunst en beeldhouwkunst wordt Sekhmet afgebeeld als een vrouw met het hoofd van een leeuwin. Bovenop haar hoofd zat een zonneschijf en de slang Ureus. Ze was een krachtige en agressieve leeuwin en had meestal een constant verlangen naar vernietiging.

De oude Egyptenaren kozen voor Sekhmet de kleur rood; daarom zien we veel van haar afbeeldingen in het rood, d.w.z. de kleur van bloed. In tegenstelling tot andere Egyptische godinnen werd ze soms afgebeeld met weinig of geen kleding. Zoals typerend is voor Egyptische goden en godinnen, kan men Sekhmet zien met een ankh (een Egyptisch symbool van het leven) en een scepter (een symbool van macht en koningschap).

Enkele van haar gebruikelijke scheldwoorden zijn onder meer: De dochter van Ra; Degene die sterk is; Eén voor wie het kwaad beeft; Dame van de slacht; Meesteres van de angst; En Zij die worstelt. Ze wordt soms "De Barmhartige" genoemd vanwege haar genezende vermogens.

Betekenis van Sekhmet

Als zonnegod was Sekhmet een van de goden waartoe de oude Egyptische farao's zich wendden voor bescherming. Als gevolg hiervan werd haar naam vaak aangeroepen tijdens balsemingsrituelen. Bovendien plaatsten de Egyptenaren bij het begraven van een dode farao vaak enkele honderden beelden en symbolen van Sekhmet in het graf. In de graftempel van farao Amenhotep III uit het Nieuwe Rijk (negende farao van de 18e dynastie) stonden bijvoorbeeld bijna duizend beelden van Sekhmet.

Als godin van de oorlog werd Sekhmet vóór veldslagen vaak aangeroepen door Egyptische generaals en farao's. Ze riepen haar op om hen voldoende kracht te geven om de vijanden van Egypte te vernietigen.

Andere interessante mythen

• Sekhmets echtgenoot, de god Ptah, wordt beschouwd als de vader van de kanselier en hoofdarchitect Imhotep – de eerste architect, arts en schrijver in Het oude Egypte.
• Vanwege haar rol als beschermheer van Egyptische farao's en koningen in leven en dood, ontwierpen de Egyptenaren hun koninklijke banieren met de symbolen van Sekhmet. Op de koninklijke banier van het graf van Toetanchamon zijn bijvoorbeeld het gezicht en de symbolen van Sekhmet gegraveerd. Dit verklaart waarom zij de titel Meesteres en Vrouwe van het Graf droeg.
• Sommige archeologen beweren dat haar aanbidding mogelijk in Soedan is ontstaan. Ze redeneren dat haar aanbidding mogelijk voortkwam uit de relatieve overvloed aan leeuwen in het gebied destijds.
• Ze wordt soms gezien als de dochter van de hemelgodin Nut en de aardegod Geb.
• Ze maakte deel uit van de verzameling zonnegoden die het Oog van Ra vertegenwoordigden, waaronder goden als Horus, Hathor, Bastet, Wadget en Mut.
• In het Egyptische pantheon van goden werd ze beschouwd als een van de oudste en felste.
• Als gevolg van haar uitgebreide kennis van geneeskunde en genezing werd ze beschouwd als de beschermgodin van Egyptische genezers en artsen. Veel van haar priesters fungeerden ook als religieuze leiders en artsen. In deze situaties wordt ze aanbeden als de "Meesteres van het Leven".
• Vanwege haar associatie met de dood komt haar naam verschillende keren voor in het oude boek: Boek van de doden.