De Vlakte der Kruiken: de oude grafschepen en begraafplaatsen

De Jars Plain is een gebied in het noorden van Laos met clusters van open grafschepen in verschillende soorten en maten. Er zijn meer dan 2000 kruiken uit de ijzertijd, tot tien meter hoog en tot dertig ton zwaar. Op het begraafplaatsterrein rond de potten vonden experts grafkuilen en terracotta urnen met menselijke resten en stenen schijven. Hoewel experts weten dat het gebied een oude grafheuvel was, zijn de specifieke kenmerken van de begrafenisrituelen en welke groep mensen het begrafeniscomplex hebben gemaakt enkele van de grootste mysteries in Azië.

Jar-sites

In het begin van de 20e eeuw verwees "De Vlakte der Kruiken" specifiek naar Site 1 (Tong Hai Hin) in Ban Ang in de provincie Sieng Khuang. Sindsdien hebben archeologen echter vele andere vindplaatsen ontdekt en bestudeerd die aan de lijst kunnen worden toegevoegd. In werkelijkheid strekken de potten zich uit tot in de provincie Luang Prabang, ten noorden van Sieng Khouang. Om veiligheidsredenen is geen van deze sites echter toegankelijk voor het publiek.

Er zijn ongeveer 90 officiële jar-sites, maar in 2014 waren er slechts acht open voor bezoekers. Het aantal objecten blijft toenemen naarmate er meer potten worden gerapporteerd. Elke locatie bevat tussen de één en meer dan 400 steencontainers. Helaas zijn de meeste locaties verboden terrein vanwege gevaarlijke niet-geëxplodeerde bommen (UXO's) uit de oorlogen in Indochina.

Vroeg werk op de vlakten van Jar

Gerenommeerde archeoloog Madeleine Collany van de Franse School voor Extreem Toerisme (École française d'Extrême-Orient) verkende de Vlakte der Kruiken voor het eerst in 1931-1933. Haar veldwerk blijft het meest uitgebreide werk dat er bestaat, aangezien ze de vlakte vóór het gebied opgroef om gebombardeerd tijdens de Vietnamoorlog. Kolani onderzocht in totaal twaalf locaties in de regio en publiceerde zijn resultaten in zijn werk, Megalithes du Haut-Laos, De megalieten van Boven-Laos.

Beschrijvingen van junks

De ontdekkingen van Colani en andere moderne archeologen, zoals Lia Genovese, hebben in verschillende regio's zeer verschillende vormen van kruiken gecreëerd. Het zijn allemaal megalieten die bestaan ​​uit één groot blok steen, uitgehouwen in verschillende maten en vormen. De meeste hebben een enkele opening aan de bovenkant en een platte onderkant, maar er zijn zeldzame voorbeelden met een enkele opening aan elk uiteinde.

Schepen bestaan ​​uit natuurlijke rotsen zoals kalksteen, graniet, composiet en zandsteen. De meeste stenen zijn afkomstig uit lokale steengroeven in de omgeving. Sommige zijn echter afkomstig uit aangrenzende regio's die iets verder weg liggen.

Hoewel vlakke randen de boventoon voeren, komt bij enkele objecten ook een variant met binnenranden voor. Kolani suggereert dat de binnenranden mogelijk hebben geholpen bij het plaatsen van een stenen deksel, maar dit is nog steeds onzeker. De meeste potten hebben een tonvorm, maar er zijn voorbeelden die meer rond, vierkant of langwerpig zijn. Sommige schepen hebben langere halzen. Een paar hebben een opening in de zijkant, waarschijnlijk voor het plaatsen van votieven of andere rituele voorwerpen. Minder vaak zijn de deksels of zijkanten van vaten versierd met zoömorfisch (dierfiguren) of antropomorfisch (menselijke figuren) snijwerk.

Stenen schijven en grafkuilen

Archeologen hebben ongeveer 200 tamelijk mysterieuze stenen schijven rond de kruikenvelden gedocumenteerd. Ze variëren in grootte, maar zijn meestal niet meer dan drie meter breed. Velen hebben de vorm van een pannenkoek, maar andere lijken meer op champignons. Hoewel de meeste onopgesmukt zijn, hebben sommige een pomp of kruisbloem aan de bovenkant. Een klein aantal schijven is voorzien van reliëf met menselijke, dierlijke of concentrische cirkels.

Belts voerde aan dat de grotere schijven niet als deksels op de open vaten werden gebruikt, omdat vele niet dezelfde grootte hadden als de potopeningen. Ze vermeldt echter dat de rondere, kleinere stenen die in de grond worden begraven deksels zijn voor grafvaten van klei. Eiji Nita van de Kagoshima Universiteit theoretiseert dat de grote schijven dienden als oriëntatiepunten voor de grafkuilen.

Een zandstenen koepel met een zoömorfe figuur in Luang Prabang. Bron: M. Kolani. 1935. Mégalithes du Haut-Laos, École Française d'Extrême-Orient, XXV, Parijs, vol. 1, pl. 53, 59.

Waren er menselijke resten?

Een belangrijke vraag die enige verwarring lijkt te hebben veroorzaakt, is of er al dan niet menselijke resten in de potten zijn gevonden. Lia Genovese is een vooraanstaand archeoloog uit Thammasat Universiteit in Thailand. Ze beweert dat “er geen menselijke resten in de stenen potten zijn gevonden. [in Laos], met uitzondering van as in een klein aantal potten op slechts twee locaties, hoewel crematies de afgelopen decennia hadden kunnen plaatsvinden. Botten en tanden werden gevonden in terracotta vaten of in grafkuilen begraven nabij de potten en rond verschillende locaties."

In 2016 ontdekte een Australisch team onder leiding van Dougald O'Reilly de eerste en enige primaire begrafenis bestaande uit een enkel, compleet menselijk skelet in een aarden heuvel op locatie 1. Ze schatten dat de overblijfselen ongeveer 2 jaar oud waren.

Grotten voor begrafenisdoeleinden

Madeleine Colani graaft een grot uit die ze ontdekt op locatie 1 (genaamd Ban Ang). Het dak van de grot had twee gaten waarvan ze zei dat ze door de mens waren gemaakt en die waarschijnlijk als schoorsteen dienden. Ze vond ook gecremeerde menselijke botten rond de grot. Ook hebben mensen op een gegeven moment de opening van de grot breder gemaakt dan de oorspronkelijke opening. Uiteindelijk bracht het bewijsmateriaal Colani ertoe te theoretiseren dat oude mensen de grot als crematorium gebruikten.

In de afgelopen tien jaar hebben archeologen enkele andere grotten in de regio opgegraven, zoals de Tham An Mah-grot in de provincie Luang Prabang. Uit de bevindingen blijkt dat de grot mogelijk al in 13 voor Christus door mensen werd gebruikt en sinds de ijzertijd als begraafplaats werd gebruikt, wat blijkt uit stenen werktuigen en keramische urnen met daarin menselijke skeletten en andere overblijfselen. Een witte schijf en stenen bedekken direct de grafvaten. In de urnen werden zowel gecremeerde als ongecremeerde stoffelijke resten aangetroffen. Onderzoekers geloven dat dezelfde mensen uit de ijzertijd die de megalithische bovengrondse potten maakten, de grotten mogelijk ook hebben gebruikt voor secundaire begrafenissen.

Belang van de regio

Er zijn verschillende theorieën over waarom een ​​mysterieuze groep mensen deze regio als begraafplaats heeft gekozen. Het blijkt dat dit gebied duizenden jaren vóór de vervaardiging van steengoed belangrijk was voor mensen. Op het grondgebied van de provincies Sieng Khuang en Luang Prabang vertonen een aantal grotten sporen van menselijke bewoning vanaf 13 voor Christus. Nog verbazingwekkender is dat Laura Shackleton en haar team in het noorden van Laos de oudste moderne menselijke schedel in Zuidoost-Azië tot nu toe hebben ontdekt. Deze schedel, gedateerd tussen 000 en 46 jaar oud, laat zien dat vroege mensen het gebied eerder bewoonden dan eerder werd gedacht. Dit vertelt ons niet wie de potten heeft gemaakt, maar het vertelt ons wel dat het gebied heel lang in gebruik is geweest.

Zoals de geschiedenis laat zien, ontstonden er langs belangrijke rivieren veel beschavingen. Laos is de thuisbasis van de Mekong-rivier, die van het Tibetaanse plateau via Yunnan, China, naar Laos, Vietnam, Cambodja en landinwaarts naar de Zuid-Chinese Zee stroomt. De Mekong-rivier draagt ​​een overvloed aan biodiversiteit met zich mee, perfect voor de oude jager-verzamelaars die in de regio leefden. Later, toen mensen zich vestigden, heeft de rivier mogelijk ook landbouwbedrijven van water voorzien. Het was onvermijdelijk dat de riviernederzettingen langs de route uitgebreid met elkaar handel dreven.

Waarom kozen ze dit gebied voor hun heuvel?

• Afstand tot grote nederzettingen

Er zijn verschillende theorieën over de enorme uitgestrektheid van de potten, waarvan tegenwoordig bekend is dat ze meer dan 3800 vierkante kilometer beslaan (O'Reilly). Interessant is dat wetenschappers geen woonnederzettingen in de buurt van de kruikvelden hebben gevonden. Het is mogelijk dat de bewoners van het gebied er de voorkeur aan gaven hun doden gescheiden te houden van hun nederzettingen. Het is mogelijk dat de vlakten ver genoeg van hun huizen verwijderd waren, maar zo dichtbij dat ze de lichamen konden vervoeren voor begrafenisrituelen en begrafenissen.

Kolani gelooft zelfs dat de Vlakte der Kruiken een intercultureel kruispunt of handelscorridor was. In die zin kunnen er in het gebied grote en diverse gemeenschappen zijn geweest, en hebben de begraafplaatsen mogelijk gediend als een aparte plaats voor het verwerken van menselijke lichamen ter voorbereiding op het hiernamaals.

• Natuur en hoogte voor veelbelovende begrafenissen

Het is mogelijk dat de hoogte en de natuurlijke elementen gunstig waren voor begrafenissen, aangezien veel Aziatische culturen beide kenmerken associëren met de lucht en de goden die daarin wonen. Terwijl de Zuid-Chinezen hangende doodskisten hadden begraven op de kliffen langs de Yangtze, had Laos zijn uitzicht vanaf de hoge bergplateaus. Als de vlakste plek van het land bood het centrale plateau van Sieng Khuang stabiele grond op een hoogte van meer dan 4000 meter. Volgens veel oude Zuidoost-Aziatische culturen plaatste dit de overledene dicht bij de hemel en de goden.

De Vlakte der Kruiken kan een ritueel heilige ruimte zijn geweest met golvende heuvels, berghellingen, rivieren, bronwaterstations, overvloedige steenbronnen en vooral een plek die geassocieerd wordt met oude begrafenissen.

Wat was het doel van de stenen potten?

Het mysterie van de Appelvlakte gaat vandaag de dag nog steeds door. Verschillende geleerden, zoals Van Den Berg, R. Engelhard en P. Rogers, hebben de 'destillatie'-theorie voorgesteld, die brede acceptatie lijkt te hebben gekregen. In dit geval zouden de grote containers menselijke lichamen opslaan die zich in de eerste fase van ontbinding bevinden. Dit zou de geest de tijd geven om het lichaam te verlaten. Vervolgens, nadat de ziel voldoende was vertrokken, werd het lichaam gecremeerd en werden de stoffelijke resten in kleivaten in de grond begraven.

Als tegenargument tegen deze theorie wordt erop gewezen dat veel van de stenen vaten niet over voldoende grote interne ruimtes beschikten om een ​​heel menselijk lichaam te bevatten. Wat deden mensen dan met de vaten die kleine openingen hadden? Van Den Berg stelt dat de megalieten door de eeuwen heen verschillende gebruiksfasen lijken te hebben doorgemaakt, terwijl de cultuur overging van distillatie naar crematie.

De lokale bevolking heeft hun eigen legendes over de geschiedenis van het gebied. Eén ervan houdt verband met reuzen die ooit de aarde bewoonden en de enorme drinkbekers gebruikten. Een andere legende stelt dat de vaten vaten waren voor de fermentatie van een grote hoeveelheid rijstwijn die voor feesten werd gebruikt.

Wie heeft de begraafplaatsen aangelegd?

Er bestaat onzekerheid over de makers van de Vlakte der Kruiken. De mensen die vandaag de dag in de regio wonen, wonen er pas ongeveer duizend jaar. Hun nakomelingen, de Tai-groep, begonnen rond 500 na Christus vanuit Zuid-China naar het gebied te migreren. Sommige deskundigen beweren dat de Thais de vroegere Austroaziatische volkeren hebben vervangen die mogelijk de schepen hebben gemaakt.

Archeologen hebben soortgelijke stenen vaten gevonden in Assam, India en in Indonesië. Dit suggereert dat misschien een golf van proto-Maleiers India doorkruiste en het noorden van Laos bereikte. Verder onderzoek naar de nederzettingen in het gebied is echter nodig. Helaas is een groot deel van het gebied te gevaarlijk om te verkennen.

Bommen in het veld

Zoals opgemerkt ligt er een grote hoeveelheid niet-geëxplodeerde munitie (UXO) in het gebied, wat opgravingen belemmert. Het bombardement was een poging van de VS om het verkeer op de Ho Chi Minh Trail tijdens de Vietnamoorlog te belemmeren. De National Regulatory Agency stelt dat de VS tussen 1964 en 1973 meer dan 200 miljoen ton munitie op Laos hebben gedropt. Daartoe behoren 270 miljoen clusterbommen, waarvan ongeveer 30% nog niet is ontploft.

Dit vind je misschien ook leuk: Angkor Wat: Agrokor Wat: de blijvende trots van het Khmer-rijk

Ondertussen bleven de potten en andere oude artefacten die het bombardement overleefden schade oplopen. De elementen, de landbouw en het vandalisme door de lokale bevolking en toeristen eisen hun tol. Bovendien hebben de bouw en het gebruik van de schepen voor verschillende huishoudelijke doeleinden de integriteit van de locaties geschonden.

Mysteries blijven bestaan

De ongelooflijke Vlakte der Kruiken getuigt van een oude en mysterieuze cultuur met spirituele en begrafenisovertuigingen die we nu pas beginnen te begrijpen. Verder onderzoek is essentieel om de mysteries te ontrafelen van wie de grafvelden heeft gemaakt en hoe ze de stenen vaten hebben gebruikt? Ondertussen doen de regering van Laos en UNESCO inspanningen om deze unieke en rijke archeologische vindplaats tegen verdere schade te beschermen.

Aanvullende referenties:
Genovese, Lia. Academia. 2016. Betreden op 28 maart 2017.
Roberts, Nicolaas. "Het culturele en natuurlijke erfgoed van grotten in de Democratische Volksrepubliek Laos: vooruitzichten en uitdagingen met betrekking tot hun gebruik, beheer en instandhouding" (Het culturele en natuurlijke erfgoed van grotten in de Democratische Volksrepubliek Laos: vooruitzichten en uitdagingen met betrekking tot hun gebruik, beheer en instandhouding) . Journal of Lao Studies, 2015, 120. Geraadpleegd op 28 maart 2017.
Uitgelichte foto op sociale media: Carrie Kellenberger.